21.1.1965

Blao 21/1/1965

Dao Ánh

Anh đọc thư Ánh hôm qua. Thư độ này sao đi chậm quá, đến gần nửa tháng mới đến. Thư anh viết cho Ánh từ ngày cuối năm có lẽ bây giờ Ánh cũng bắt đầu đọc.

Trái với dự đoán của Ánh là anh vẫn chưa có gì để gọi là vui. Anh vẫn gian nan trong những phiền muộn cũ. Vẫn đi về rồi lên trên con đường Sài Gòn - Blao - Đà Lạt. Anh đang ở trong một giai đoạn mệt mỏi nhất nên đâm ra nhác nhớm.

Những buổi sáng này trời xuống sương mù mịt. Anh đi trong vùng sương đó. Đêm nằm ngủ có tiếng kèn rất khuya của những người lính đổi gác. Nghe buồn. Trong thời gian này anh khó có điều thoải mái như Ánh chúc. Trí óc anh như không có một phút được yên. Có nhiều lần anh đi giữa thành phố như một người mộng du không còn nhớ, không còn biết, không còn nhìn thấy ai.

Chỉ còn không bao nhiêu ngày nữa đã Tết rồi.

Những con én đã về cho mùa xuân. Anh rất nhớ rất mong về.

Đêm hôm qua dự tiệc cưới của một đứa bạn quen, uống say đến khuya mới về. Những ngày này anh chỉ thú mỗi một chuyện là được say miên man. Khi say mình thấy mình đủ can đảm để bất chấp mọi chuyện.

Anh đọc thư anh Cường cùng những giọt nước mưa buổi chiều ở đó và không khí tranh đấu đói kém làm xây xẩm người.

Ánh có lẽ cũng đang được nghỉ học.

Sống trong một giai đoạn mà mình không thể làm gì được cho mình kể cũng khổ. Mọi người đang bị cuốn trong cơn lốc của nhau. Thật thảm hại vô cùng.

Từ lâu chúng anh vẫn muốn di mình xa những cảnh đó và làm người ngoại cuộc. Nhưng điều đó thật nguy hiểm bởi vì dần dà chúng anh sẽ xa lạ hơn, lạnh nhạt hơn đến độ quá khích. Nên vẫn có những lần trở về bằng mắt nhìn vào, bằng ý nghĩ dù không tham dự thật sự. Và càng nhìn càng thấy sự khốn khổ đập vỡ mặt mình.

Ánh ơi,

Đời sống chúng mình đang dự phần vào đây chỉ là một huyền thoại đớn đau. Những ngày tháng vẫn đuổi bắt nhau ngoài kia. Tất cả mọi người cũng đang chạy về phía trước. Một đông - tác - đi - đến - trước thật ầm ĩ mà không ai nhìn thấy. Rồi cũng không được gì hơn. Mọi sự đã an bài tự bao giờ rồi. Mỗi đời sống được trao cho một vùng đất, một căn hộc và chỉ thao túng, quanh quẩn trong đó như một loài chuột nhủi mà thôi. Không có gì đớn hèn hơn và cũng chẳng có gì để vênh vang cả.

Những lúc mỏi mệt, Ánh sẽ thấy bất cần mọi sự. Nhưng những người - bình - thường may mắn cho họ là không có những cơn mỏi mệt lâu dài nên những chán nản rồi sẽ qua. Anh thì treo mình lửng lơ trong một cơn mê mỏi dài hạn và những lúc như thế này anh chỉ thấy mọi thứ quanh anh đều vô nghĩa như anh. Mọi người đều cần nhau, đều như nhau hay là không ai cần ai cả. Điều đó cũng chẳng có một quan hệ mảy may. Những đời sống vui vẻ, "cao hơn" chỉ là một may mắn trong muôn ngàn may mắn khác. Nhưng mà lấy gì làm tiêu chuẩn giá trị cho đời sống chung này. Nên thôi mặc cho cơn gió cuốn đi.

Anh vẫn nghĩ đến Ánh mỗi ngày. ANh còn ai ngoài một Ánh cuối cùng của những ngày tháng này. Nhưng anh vẫn không mấy yên tâm. Anh gọi sự yêu thương này là một phù - phiếm - thần - thoại. Âu cũng chỉ mong dài lâu cho nhau. Bây giờ anh mỏi mê. Ánh có biết bản Cuối cùng cho một tình yêu mà anh phổ thơ Trịnh Cung không. Đó. Lời nói của anh cũng sẽ như thế. Cũng cùng nỗi mệt mỏi trên trí óc, cơ thể, thân phần.

Anh có viết cho Ánh nhiều tờ thư bỏ dở không gửi ở đây. Có nhiều lúc anh thấy nản đến độ không còn muốn bày giải, đối thoại với ai nữa.

Mỗi đêm ngồi quấn chăn đi ngủ sớm anh không còn chiết ra được một thú vị nào trong đời sống của mình. Không có gì để mình bám víu lấy. Tâm hồn anh có những lúc thanh thản xanh như những chồi non, có lúc đen - điu - vực - thẳm. Anh cũng cố gắng viết nhạc đúng như thế. Mỗi lần viết xong một bản thấy như mình nhẹ nhàng, như vừa trút bớt những ưu tư nặng nề trên vai, trên đầu xuống. ANh vừa viết xong một bản nữa - Tuổi buồn của em anh nghĩ đến Ánh ngày chủ nhật đi đến nhà thờ, tay cầm một nhánh hồng nhung, nhà thờ chủ nhật thì vắng bởi vì đó là nhà thờ của anh tạo ra mà anh chỉ là một kẻ ngoại đạo dù vẫn tin ở những huyền nhiệm của Chúa, của Phật.

Trời đã lên nắng rồi đó Ánh. Những đêm ở đây thermomètre(53) chỉ 14o, 15o. Nửa đêm lạnh quá anh thường thức giấc châm thuốc hút và trí óc loãng ra cùng với đêm.

Ánh có mong anh về chút nào không.

Anh nhớ từng lá cây rất xanh, rất nhỏ ở đó. Nhớ từng bước chân sải dài trên một dòng sông trôi đi. Anh đang thèm trở về đó và cầu mong những ngày ở đó sẽ qua chậm hơn.

Đáng lý Tết này anh Cường có chuyện vui nhưng bây giờ lại dời qua một ngày khác thuận tiện hơn. Anh cũng mong bè bạn hạnh phúc và mình được trôi theo trong vùng hạnh phúc đó.

Anh nghĩ là Ánh bây giờ đang buồn hơn. Dù có ai ở đó chắc cũng không thể nhìn và hiểu Ánh được.

Anh gọi những Ánh, những Trang, ... là những huyền - thoại - chồi - non. Trong vẻ buồn đó anh vẫn bắt gặp được những gì rất mỏng manh, rất nhàn nhã.

Ánh ơi,

Tháng giêng cũng sắp mãn. Rồi còn những tháng ngắn khác lại qua. Mọi người đang chạy. Như trong mỗi người đã có sẵn khuynh - hướng - chạy - tới. Rồi sẽ trôi đi như giòng thác và một ngày nào lạc hẳn nhau đi.

Anh đang rất một mình. Anh đang giam kín anh trong một khoảng sống rất chật.

Những buổi chiều ở đây trời đỏ trên đồi và anh ngồi hút thuốc một mình với gió đã bắt đầu lạnh hơn.

Anh nhớ Ánh vô cùng như bao giờ đó.

Trịnh Công Sơn

***

(mất một đoạn thư gốc)

Anh nghe thấy được tiếng cười của Ánh. Tiếng cười trong và hồn nhiên như tiếng cười của một đứa trẻ trong một câu chuyện anh đọc ngày xưa. Câu chuyện thật buồn nói về một tên hề về già không thể chọc cười nổi một đứa bé nên hắn buồn. Hắn buồn và hắn khóc. Khi hắn khóc thì đứa bé bật cười và cười to.

Gió bây giờ lao xao hàng lá non và tiếng cười của Ánh mắc lên đó.

Bây giờ và có những ngày đã qua anh thấy nản về chính anh và chán ghét chính mình như Ánh đang đứng quay lưng về phía anh.

Anh có một điều hơi tiếng và buồn là Ánh đã không hằn học, không nặng lời với những người như...(54) hay kẻ khác mà lại dành trút cả vào anh. Sau này chắc Ánh còn gặp nhiều người khác. Mong họ sẽ may mắn hơn. 

Dù thế noà anh cũng mong còn Ánh hiền hoà trên đất đai này và gặp anh vẫn cười - mừng - gọi - tên như những người thân lâu đời không rứt. Ánh nhớ như thế nghe Ánh như những gì còn sót lại, đẹp đẽ vô cùng pour les âmes bien nées(55).

Anh cũng thật buồn và cũng đáng phiền trách vì đã chẳng hiểu gì được Ánh. Hãy quên những điều mà Ánh gọi là ngộ nhận của anh. Lỗi đó cũng tại vì độ này anh hay lẩm cẩm quá đi.

Chưa bao giờ lời nói của Ánh cho anh lại dữ dằn như thế. Đó cũng là lỗi ở anh. Đêm hôm qua nếu soi vào gương chắc Ánh phải thấy là Ánh giận ghê lắm. Con gái đừng hay nổi giận mà xấu đi.

Ánh này,

Anh dặn Ánh điều này nữa, đừng kể quá nhiều chuyện cho bè bạn nghe. Anh thấy Trang còn biết nhiều chuyện về anh hơn cả anh biết về mình nữa. Chắc Trang cũng phải buồn cười về anh ghê lắm. Con gái đôi lúc cũng độc ác quá phải không.

Đời sống đôi lúc cũng thấy giống như những mùa trên quê hương. Anh nhớ đến câu thơ không hay lắm của Ngô Kha: "Mùa chưa vàng sao rụng hở em". Có những mùa lá bỏ cây cành. Mùa rã băng ở Bắc Cực. Anh lẩm cẩm nên thường khó quên dễ dàng những gì đời sống đã thi ân cho phần số mình. Bây giờ chúng mình không còn gì để cho nhua nhưng anh vẫn thầm mong thân tình còn đó mãi. Anh vẫn cần có ánh như cần có mặt bè bạn anh. Sống một mình tách rời mọi người thì buồn lắm. Đã nhiều ngày tháng anh sống như thế và sợ hãi. Hãy tin anh một lần bằng tâm hồn bình thản. Chưa bao giờ anh dối lừa ai mà vẫn hay bị buộc là dối lừa. Đời sống thật dễ có ngộ nhận như Ánh nói.

Không bao giờ, cũng như anh chưa hề một lần so sanh Ánh với ai cả. Mỗi người là một phần đất riêng, một vùng trời riêng, làm sao so sánh được. Ánh chỉ là Ánh mã mãi muôn đời. Như Trang, như những người con gái kiêu sa trên đất đai nhỏ bé này. Anh bỗng dưng thấy mình chỉ có thể dừng lại ngoài bờ biên giới đó mà thôi. Anh sẽ tự nhủ đứng lùi lại và nhìn như nhìn những ảo ảnh bên kia tầm tay. Như thế e tiện hơn. Dù thế nào cũng cố gắng nhớ đã có biết đến anh một lần và hãy nhớ luôn là chúng mình bao giờ cũng đối xử tử tế đẹp đẽ với nhau.

Hãy ghé thăm anh nếu rỗi, ghét thăm như một thân tình thúc đẩy chứ không vì ý nghĩ là một ân sủng cho anh. Bây giờ anh đã tự nguyện đứng ra ngoài vùng kiêu sa của tất cả mọi người. Đó là điều chối từ cuối cùng anh khuyên nhủ anh. Anh đã nhiều lần bỏ mất anh. Bây giờ anh cần tìm lại mình đôi chút. Anh cũng lẩm cẩm nghĩ rằng mình cần phải thương mình một chút kẻo để mình bị bôi nhọ quá cũng tủi thân.

Hãy ghé thăm anh và cười hồn nhiên như lần đầu, với tóc thật dài, với tâm hồn lá non, với áo nâu hiền hoà với guốc vông màu trắng.

Chắc bây giờ Ánh cũng bắt đầu nhận thấy Ánh đã hơi nặng lời với anh.

Anh chẳng bao giờ tự ái với người thân mà chỉ thấy buồn cho mình. Buổi trưa anh bỏ ngủ để viết cho Ánh. Lần sau Ánh có viết thư cho bạn bè thì dù khuya cũng cố thức để viết cho xong.

Đâu có phỉa nói được với nhau đời đời. Có người để nói chuyện, để hàn huyên cũng là điều khó. Đời đầy dẫy những kẻ ngu muội. Hãy cố tránh đừng bao giờ nhầm.

Bao giờ gặp lại anh thì hãy cười thật vui cho anh đỡ nản lòng. Bao giờ gặp anh thì gọi tên để anh nghĩ là Ánh cũng có lòng và còn nhớ.

Nghe Diễm(56) sắp có người đi hỏi như thế cũng vui. Đời sống rồi sẽ bình an hơn khi cùng có một người đi mãi mãi bên cạnh mình.

Thôi chỉ như thế.

Chúng mình chấm dứt mọi bêu rêu, đùa bỡn từ đây. Chẳng có gì quan trọng trong đời sống này.

Ngày mai ngày mốt rồi cũng hư không. Cuộc vui nào rồi cũng tan trong lửa cháy.

Anh nghĩ là Ánh cũng đã vui, đã bình an nhiều rồi. Bây giờ cứ như thế mãi cho mãi về sau.

Anh

Trịnh Công Sơn

***

(53) Nhiệt kế

(54) Đoạn thư bị rách mất chữ, không đọc được

(55) Vì những linh hồn đã chào đời

(56) Ngô Vũ Bích Diễm, chị của Ngô Vũ Dao Ánh