12/11/1964
Ánh này,
Suốt đêm anh nằm như thế không ngủ. Cơn mưa đã kéo dài từ khuya. Bây giờ rừng núi đã dậy cùng với anh. Rừng núi ở đây chỉ là một khu vườn sau nhà. Mây bồng bềnh trên núi trắng mờ.
Cuộc sống ở đây an bình dễ chịu. Có lẽ rồi anh cũng kiếm cách về đây, làm đồn điền và xa lánh những chen đua vô ích. Tìm một hạnh phúc nào nhỏ nhất cho vừa đời mình. Làm một căn nhà sàn với bàn ghế bằng những gốc thông ghép lại, sống rất gần với gỗ với cây với núi rừng với đất.
Ánh Ánh Ánh Ánh Ánh Ánh Ánh.
Núi rừng ở đây như thế đó.
Chiều nay anh lại phải về Blao.
Chúng anh thật gian lao hơn những đứa cùng tuổi. Phải đi mãi, phải không ngừng làm quen với những vùng đất mới, không hiểu bao giờ thì có thể dừng lại. Càng đi càng thấy buồn hơn. Càng để lại nhiều dấu tích. Càng mua thêm nhiều nếp nhăn. Ánh có bao giờ rỗi rảnh để cùng đi với anh thế này. Đời sống sẽ có những thi vị lạ lùng hơn. Để tránh bớt phố phường. Để quên bớt những nham nhở ngoài cuộc sống.
Ánh ơi,
Mùa đông sao anh không về được đó để nhìn Ánh sáng mặc áo sẫm đi qua những đường cây xơ lá. Tháng 11 rồi tháng 12 cũng đến nhanh. Chỉ có chúng mình mới đủ thì giờ ngồi đếm tháng năm. Phải quên đi từng lúc để sống.
Anh Cường đang ngồi như thế đó viết thư cho Nhung, cho Miên Thảo. Anh Cường đội bêrêt và mặc áo len suốt ngày. Ở vùng này phải sống như thế để thấy mình còn giữ được hơi ấm của mình, còn thấy mình là mình những buổi đi về trên những khoang xe ngựa rất quạnh hiu, rất lạnh lùng đó Ánh.
Trưa rồi mà mưa vẫn còn giăng. Anh chưa ra suối được.
Hàn thử biểu ghi 18 độ. Cũng khá lạnh đó phải không Ánh.
Không hiểu anh có nên về chiều nay hay liều đến sớm mai. Rừng rú và khung cảnh ở đây anh thấy quyến luyến quá. Những con ngựa trắng kéo xe thổ mộ qua mưa quá âm thầm.
Từ Blao lên đến đây mất đi 120 km. Bằng đường đi Đà Lạt. Cùng một đường đi nhưng rẽ vào hai lối khác nhau. Miền Dran này chỉ toàn là nông trại. Ở đây có thể đi săn thú hay chim ở khu rừng bao quanh. Vượn hú suốt ngày trên đó. Ánh có mường tượng ra được khung cảnh ở đây chưa.
Chiều nay anh sẽ ra poste ở Dran bỏ thư cho Ánh và dong về luôn thể. Anh còn viết dở một bức thư cho Ánh ở Blao.
Miền cao nguyên này hoa mặt trời đang nở vàng cho Ánh. Tháng 11 Ánh hãy ngủ bằng giấc ngủ hoa vàng dại.
Cho anh bàn tay nào lạnh nhất của mùa Đông này.
Ánh nghe.
Trịnh Công Sơn
***
Dran 12/11/1964
Dao Ánh,
Mùa sinh nhật hoa mặt trời nở vàng như một thời hoàng kim sống dậy. Đêm lại về rất tối tăm mà trăng quá nhỏ không thể sáng nổi vùng núi rừng thâm u này. Anh đã trễ chuyến xe chiều nay và cũng bởi anh Cường ở đây heo hút quá nên anh ở lại thêm một đêm ở đây cho còn hàn huyên với nhau.
Đêm đã lạnh. Suối đã chảy hằng mấy nghìn năm. Nến trắng đã thắp sáng.
Chúng anh vừa ở phố nhỏ gọi là thị trấn Đơn Dương (Dran) trở về. Ở đó có những cô gái cũng đẹp như những cô gái đẹp ở thị thành nhưng chúng anh thấy mình không buồn nghĩ đến có lẽ vì ngôn ngữ bất đồng cũng nên. Anh đã uống say từ lúc trời bắt đầu sẫm tối, bây giờ thì đầu óc đã căng ra như một trái cầu bơm năng lên. Loài sâu đêm và ễnh ương đã hát ngoài đồng ruộng.
Anh nhớ Ánh như vẫn nhớ hoài ở Blao. Ở Sài Gòn. Đà Lạt. Và bây giờ ở đây.
Bao giờ anh say vừa cũng thấy thú bởi vì thấy mình can đảm hơn để khinh thường cuộc đời và chống đối trường kỳ với nó. Bảo là say nhưng chưa bao giờ anh say thật. Anh chỉ thấy đầu óc nặng hơn và mình can đảm hơn thường thế thôi. Ánh đừng ngại anh hư thân mất nết.
Những lúc thế này anh thấy thương anh hơn, thương cuộc đời mình bé bỏng đầy sự khắc nghiệt đuổi bắt mình đến cùng tận.
Anh bây giờ đâm ra sống liều hơn xưa. Không hiểu đã khởi đầu từ đâu, nhưng có quan hệ gì phải không Ánh.
Trong căn nhà này, ngoài anh Cường và anh còn có cụ Thái đã hơn 60 tuổi. Phải gọi là cụ bởi vì tuổi tác đó. Tuy nhiên cụ bảo chúng anh là bạn của cụ. Trông cụ không ai dám bảo là cụ già, bởi vì cụ không những còn quá mạnh khoẻ mà cụ lại còn "beau"(41) ra phết. Cụ bảo hồi xưa cụ đã từng làm tỉnh trưởng, thủơ nhỏ con nhà giàu, sống một cuộc đời phiêu bạt từ lúc chưa quá 20. Cụ mê những tên trẻ như chúng anh. Cụ bảo chúng anh làm cụ nhớ hồi cụ còn trẻ. Cụ còn nói là cụ có lắm bạn trẻ vào cỡ con cụ như chúng anh.
Anh và Cường sẽ kiếm một mớ tiền lên đây hùn với cụ làm đồn điền, giồng những tỏi, hành, khoai tây v.v... Ánh nghĩ thế nào.
Anh thấy vui vui và có lẽ anh sẽ làm đó Ánh.
Cụ uống rượu với chúng anh đi chơi với chúng anh như những bạn bè thâm tình.
Chúng anh bây giờ còn những bạn bè già như thế mà thôi. Anh yêu cụ ở chỗ cụ sống phiêu bạt giang hồ, cụ không làm dáng, cụ thẳng thắn, cụ không nguỵ trang như phần đông những ông già khác. Cụ dám nói thực và sống đúng với lời nói của mình. Cụ đã từng có một dĩ vãng huy hoàng hơn hàng vạn người lớn tuổi khác. Thật hiếm hoi. Ngoài cụ chúng anh còn có anh Thọ và một vài người khác cũng đều trên 40 tuổi cả. Phần đông họ ở Pháp về, có người đã từng là những nhà buôn lớn bây giờ lăn ra làm nghề nông trại. Họ sống thẳng và chẳng thèm che giấu những sự thật của mình. Họ phần đông là người Hà Nội cả và đã là những nhà giàu có nhất ở ngoài đó.
Ánh thấy có thích không. Mỗi cuộc sống đã có những phần đất riêng. Chỉ có chúng anh mới gặp được những người ấy và anh thấy vui mừng như một ngày nào đã tìm lại được những gì gần gũi thân thiết nhất. Ánh ơi, Ánh ơi.
Buổi chiều chúng anh vừa ra bưu điện Dran gởi thư cho Ánh, cho Nhung, cho Miên. Trời mưa và chúng anh qua những vùng lầy lội.
Sống ở đây như sống ở những đồng bằng hoang lạ của Phi châu. Anh thấy buồn nhưng vẫn tìm được một cái gì âm thầm thu hút ở trong đó.
Nếu có một người yêu thật sự yêu mình, có lẽ anh sẽ có đủ can đảm để gây dựng sự nghiệp mình ở đây.
Đập Đa Nhim ở tại vùng này đây. Tuy nhiên chỗ chúng anh ở xa thị trấn đến hơn 3 cây số nên buồn vì thiếu điện. Căn nhà sàn bằng cây, lên nhà phải trèo một thang gác cao. Bàn, ghế, giường đều làm bằng cây thông. Ánh hãy tưởng tượng đến một căn nhà sàn cao nằm chơ vơ chung quanh là núi rừng có tiếng vượn hú, tiếng chim kêu, tiếng suối chảy và sương mù cùng giá rét.
Ánh ơi,
Anh thấy buồn nên ngồi viết, bởi vì mỗi lần nghĩ và nhớ đến Ánh, anh không thể ngồi yên cho sự trống trải xâu xé mình. Ánh ơi, Ánh ơi.
Anh gọi Ánh nghìn lần cho đêm mất đi, cho ngày trở về, cho nắng sáng lên, cho hoa mặt trời tươm tất cùng khắp.
Anh đã nói với Ánh tất cả những gì anh nghĩ, không hề giấu giếm, dối trá một điều gì. Sao bỗng dưng anh lại thấy có đủ can đảm để nói với Ánh tất cả. Ngay từ lúc anh bắt đầu viết cho Ánh lá thư đầu tiên.
Bây giờ Ánh buồn hay vui. Tháng 11 đã về cùng giá rét mùa Đông. Mùa Đông hoa sầu đông sẽ tím nhạt màu rất đẹp như áo con gái. Ánh sẽ hát bằng tiếng hát nào cho loài cỏ may hai bên đường thức dậy mỗi sáng, mỗi chiều ngóng nghe. Ánh Ánh Ánh Ánh Ánh của tháng 11 mà anh gọi không ngừng đây. Anh bây giờ đã phú thân xác mình cho cơn gió lốc nào thổi đi. Sẽ xa, sẽ xa tất cả những thị thành quen thuộc để về nằm yên trong hóc núi hay trên những ghềnh đá rêu xanh suốt ngày nghe tiếng sóng gầm vào bờ đá.
Ánh này,
Ánh có nghĩ là anh đang nói với Ánh bằng lời mê sảng không. Anh chỉ còn đơn độc một thứ khí giới đó làm ngôn ngữ cho đời mình. Anh mong được mê sảng suốt đời với những người mình yêu thương, với bạn bè, với chính mình nữa. Lời mê sảng đi từ một chân thành tột cùng trong tiềm thức.
Ánh ơi, Ánh ơi.
Ánh có mặc áo nâu cho anh nhìn đó không. Mùa này hàng long não chắc không còn xanh như dạo nào. Anh mơ một giòng sông làm bằng những sợi tóc tơ bay đầu gió. Anh nhớ đến câu thơ của anh Cường:
Những sợi tóc bay đầu gióCho anh làm giòng sông
Ánh ạ, đêm đã khuya, càng khuya anh càng thấy tỉnh táo. Một thứ tỉnh táo buồn và chịu đựng.
Anh chỉ còn Ánh để nói cho trọn những lời mê sảng của anh. Délire. Délire(42). Sao anh thích tiếng đó thế nào.
Anh Cường đang viết thư cho anh Tường. Chúng anh suốt đời ngồi viết cho mòn hết tâm tư mình như một giòng suối chảy âm thầm, âm thầm. Chúng anh đã viết cho ai, hay viết cho đời mình.
Anh đang thèm một tiếng nói, một tiếng hát, một bàn tay, một cái gì bất cứ rất thân yêu để bảo rằng mình thật trơ trọi hơn bao giờ, hơn bao giờ Ánh ơi. Ánh ơi, đã mấy nghìn năm đã mấy nghìn năm con người mới chịu đựng nỗi cô đơn này.
Ánh hãy nói với anh, với anh.
Trịnh Công Sơn
***
(41) Đẹp trai
(42) Sự mê sảng
